* آقای حقیری ، ابتدا مختصری خود را معرفی کنید .
من قنبر حقیری هستم ، متولد ۱۳۳۴، در یکی از روستاهای شهرستان میاندوآب . تا کلاس ششم درس خواندم و چون خانواده ی ما اهل شعر و ادب بود ، از اول علاقه ی زیادی به ادبیات ، فرهنگ و هنر داشتم . از آن موقع که خودم را شناختم، به شهر کوچ کردیم. در شهر زندگی و عمرم را سپری می کردم. برای نوشتن و خواندن و مطالعه زیاد صرف می کردم و هر گونه کتاب می دیدم، می خریدم. به همین سبب، الآن کتابخانه ای دارم که با هیچ چیز عوض نمی کنم. همه ی فهم و معلومات من از آن هست. تا آنجا که هر انسان در زمان خودش برای وطن، برای ناموس، برای فرهنگ، برای زبان، برای دین، برای تاریخ گذشته و آینده ی خودش تلاش می کند که نسل آینده او را نفرین نکنند. امروز دنیای معاصر کاملا در دست و اختیار ما نیست که در موردش بیندیشیم و به نحو احسن بسازیم و به نسل بعدی تحویلش بدهیم؛ لذا در جنین شرایطی، حداقل دانش و مطالعه، تنها میتواند فردی و شخصی تلقی گردد.
* خوب، لابد نتیجه و ماحصل این همه مطالعه، به تولید و نشر آثار قلمی هم منجر شده!
بله ؛ چرا که نه ! من نُه عنوان کتاب نوشته ام . اولین کتابم “دوللو مصطفی” بود که با جناب آقای حمید شافعی همکاری داشتم و نیز کتابهای”آذربایجان آشیق داستانلاری” و “ایران آشیقلاری” ، با جناب بهرام اسدی همکاری داشتم. یعنی تمام مطالب و نوشته ها، همه ی کارهای کتاب را من انجام داده ام و آقای شافعی هزینه ی کتاب دوللو مصطفی را متقبل شده بود و آقای اسدی، ویرایش کتاب و آماده سازی برای چاپ را . کتابهای دیگر ، “من با انقلاب بزرگ شده ام” ، “ائللر بیزیمدی” و “غربی آذربایجانین آشیقلار مکتبی”؛ که همه ی کارهایش را خودم انجام دادم و انتشارات یاز آقای اسدی، چاپ و پخش را بر عهده داشته.
* پس همه ی آثارتان چاپ استان خودمان است!
نه ؛ علاوه بر اینها، یک جلد کتاب به زبان فارسی نوشتم، در استان قم، در انتشارات نوید با همکاری آقای بخشایش به چاپ رسیده . سه عنوان کتاب در حال حاضر برای چاپ آماده کرده ام؛ بدین شرح: “معراج آدم و خاتم” ، “ایران آشیقلاری جلد ۲” و “حیدربابانین اوشاقلایرنین ماجراسی” .
* آقای حقیری، با این همه حجم و کیفیت کار ، وضعیت فروش آثارتان رضایت بخش بوده ؟
باید عرض کنم، پنج عنوان کتاب در حال حاضر مجوز گرفته و تمام کرده ام و در بازار هست. منتهی بیشترش (حدودا ۶۰ درصد) هدیه بوده. یکی هم نوشته ام، مجوز هم گرفته؛ منتهی پول ندارم چاپ کنم . از این طرف، اداره ی ارشاد وام نمی دهد و این کار از اولین اثرم هم بوده؛ از جاهای دیگر هم درخواست وام کرده ام؛ ندادند.
*از این حرفها می شود نتیجه گرفت اوضاع چاپ و نشر و حتی فروش کتاب در منطقه ی ما ، نابسامان است ؟!
بله ، درست است . به غیر از این هم نباید انتظار داشت. تا حالا، یک جلد از کتابهایم را نخریده اند. برای مجوز هم که واویلاست. کتاب اول، در ابتدای کار یک شیر کامل بود؛ دمش را بریدند و دندانش را کشیدند و گوشش را کندند؛ بقیه را خودتان حساب کنید .
برای فروش، مشکلات یکی ترکی بودن زبان نوشتارم است؛ دوم در مراحل مجوز، خیلی پیچ و تاب می دهند؛ تا هم کتاب و هم خود آدم، کج و کوله می شود و یاس و نومیدی می آید سراغ هنرمند. البته مردم ما هم سواد و فرصت مطالعه و دیدن و خواندن کتاب را ندارند . با این همه، تلاشهایم ادامه داشته و کارم بی نتیجه نبوده .
* آن وقت، در این شرایط سخت ، چه طور باز هم تلاش می کنید؟!
من فردی خودساخته و با روحیه ای هستم . در انجمن ها و مجالس هنری، جا پایی برای خودم پیدا کرده ام . دو عنوان از کتابهایم یکی در ترکیه ترجمه و با خط لاتین توسط آقای علی قفقازیالی به چاپ رسیده و یکی دیگر هم در جمهوری آذربایجان . بیش از پنجاه مورد در مطبوعات (هفته نامه ها ، ماهنامه ها و …)، مطالب و شعر و مقاله داده ام؛ که اکثرا هم چاپ و منتشر شده . سه عنوان داستان در هفته نامه های محل (مثل: امانت، فردای ما، صدای اورمیه، آسان، فجر آذربایجان، دنیز)، چاپ شده. فکر کنم همین موارد برای زنده نگه داشتن روحیه و تراوشات ذهنی ، کافی باشد.
* آقای حقیری، با حوزه ی هنری و دیگر نهادهای فرهنگی استان هم همکاری دارید؟
بله حتما ؛ سعی می کنم در همه ی برنامه هایشان شرکت کنم . در روزهای دوشنبه و چهارشنبه (که مخصوص حضور آشیق ها و شاعران استان است)، حضور جدی و فعال دارم . همین تابستان (تیرماه ۱۳۹۵)، در حوزه ی هنری، برای بنده مراسم نکوداشت برگزار گردید. بروشوری برای معرفی این جانب چاپ و منتشر شد. جا دارد از لطف و تلاش آقایان نوروزی (رئیس وقت حوزه) و قلیزاده علیار (مسوول کانون ادبی) قدردانی کنم . علاوه بر این ارتباط، در اداره ی ارشاد اسلامی، در مورد هنر آشیقی بارها همکاری داشتم . در مراسم هنری ، شعر ، سازین سوزو و …؛ و نیز در اکثر جشنواره های استانی و کشوری شرکت فعال داشته ام . همچنین، با صدا و سیمای استان، برنامه هایی اجرا کرده ام.
*استاد، نظرتان راجع به دیگر صاحبان قلم و جایگاه هنر و هنرمند، چیست؟
هنر و اندیشه و قلم و بیان، در ذات ایرانیان هست. امروزه ملت ایران، همه صاحب فکر و صاحب مرام اند و در طول تاریخ، انسانهای بزرگی در ایران زندگی کرده و باعث و بانی خدمات ارزنده ای شده اند. بزرگانی در کسوت شاعر ، ادیب ، نویسنده ، پژوهشگر و تاریخ نویس. با این همه، هنرمند یا مردان مبارز قهرمان و عارف و عاقل و … ، همه، از هر طبقه که باشند، در خدمت به کشور قصور نکرده اند و نمی کنند.
اما، یک سخن هم راجع به آزادی قلم و بیان. سالهای اول انقلاب، دهه های شصت و هفتاد، مواضع ناشناخته بود و افراد هیجانی و پر کار . اعتبار و اعتمادی نبود به اهل قلم و فکر و هنر . بعد، گذشت زمان و تجارب نشان داد تعهدی در کار است و شاعران و نویسندگان ذخایر فرهنگ و تمدن ایرانند. لذا برای صدور مجوزها فکری تازه کردند و بازار نشر رونقی تازه به خود گرفت. البته هنوز هم در گوشه و کنار برخی احتیاط ها هست و شاید بتوان گفت باید هم باشد . ولی در خصوص هنر اصیل، موسیقی آشیقی و ادبیات بومی و زبان ترکی، محدودیتها نتیجه ای درخور نخواهدداشت. ما در طول سه دهه از انقلاب و هشت سال جنگ، نشان دادیم که همه گونه و تحت هر شرایطی، در خدمت خاک و وطن و استان خود هستیم. هزاران شهید دادیم تا استقلال و آزادی خویش را حفظ کنیم . روایات زیادی هست از معصومین که همه بر جهاد تأکید می کنند. یک دوره جهاد از نوع جنگ با اسلحه و بمب و تیر و تفنگ و کمان است، روزی و دوره ای هم با قلم و بیان و زبان. با همه ی این، هنوز هنرمند ایرانی نمی تواند مستقل و با طیب خاطر اندیشه و فکر خود را ابراز نماید. شاید یک موردش برگردد به گذشته و باور بد و غلطی که داشته ایم: “مرده پرستی”! هنرمند و عارف و استاد را تا زنده است، نمی شناسیم و یا در محدودیت و انزوا نگهش می داریم؛ و متاسفانه، تنها موقعی سراغی از او می گیریم و یا یادی از وی می کنیم که دیگر در بین ما نیست.
* سخنان بجا و قابل تأملی بود. از فرصتی که در اختیار این جانب گذاشتید، متشکرم.
خواهش می کنم. من هم از شما و نشریه ی فردای ما و دیگر همکارانتان، سپاسگزارم.
… و این هم یک نمونه از اشعار ترکی شاعر:
حامی انسان گله جک
غفلتده یاتانلار بیر آییلسینلار
آخر باشا بیر گون دوران گله جک
بیر یاندا قورولار عدالت – دیوان
بیر یاندان قاضی یزدان گله جک
اگنینده جدی پیغمبر(ص) لباسی
بیر الده حضرت موسی عصاسی
دیلینده ازبردی حقین نداسی
بیر الده کلام قرآن گله جک
سلیمان خاتمی بارماغیندا وار
مرتضی شمشیرین الینده ساخلار
بیر یاندا اسرافیل صورونو چالار
بیر یاندان حامی انسان گله جک
فقیر “قنبر” ائیله ییبدی بو عهدی
ائللر قبره قو?یوب گؤرنده لحدی
بیر آدی “محمد”، بیر آدی “مهدی”(عج)
دادینا صاحب زمان گله جک
***